Tarczyca – kiedy tyjemy, a kiedy chudniemy?

Zaburzenia funkcjonowania tarczycy negatywnie wpływają na cały organizm, zwłaszcza na metabolizm; powodują przemęczenie, problemy ze snem, czy zmiany nastroju. Czasami nie dają charakterystycznych objawów, a jedynym symptomem mogącym sugerować, że dzieje się coś niedobrego jest nadmierne tycie lub chudnięcie. Dlaczego tak się dzieje i jaki ma związek z tarczycą?

Dlaczego przy chorobach tarczycy pojawiają się problemy z wagą?

Tarczyca jest gruczołem wydzielającym hormony: tyroksynę (T4), trójjodotyroninę (T3) i kalcytoninę. Hormony T3 i T4 odpowiadają między innymi za kontrolę procesów metabolicznych i przemianę materii. Gdy hormonów jest zbyt mało spada tempo metabolizmu, natomiast gdy jest ich zbyt dużo, wzrasta.

Wolny metabolizm powoduje zwolnienie tempa przemiany materii, a to oznacza, że organizm wydatkuje mniej energii na podstawowe funkcje życiowe, co przyczynia się do wzrostu wagi. Tkanka tłuszczowa może odkładać się w nadmiarze ze względu na podwyższony poziom kortyzolu w niedoczynności. Równie istotnym czynnikiem problemów z utrzymaniem prawidłowej wagi w chorobach tarczycy jest brak przywiązania należytej uwagi do prawidłowej diety oraz aktywności fizycznej.

Najczęstszymi chorobami tarczycy są niedoczynność oraz nadczynność, jednak zaburzenia wagi mogą wystąpić również w innych chorobach tarczycy, do których zaliczają się: choroba Hashimoto, guzki tarczycy czy nowotwory.

Niedoczynność tarczycy a tycie

Niedoczynność tarczycy wiąże się ze spadkiem produkowania hormonów odpowiadających za prawidłowy metabolizm, co stanowi bardzo poważny czynnik przyrostu masy ciała. Leczenie niedoczynności tarczycy polega przede wszystkim na zewnętrznej podaży hormonów, jednak bardzo często samo podawanie hormonów nie powoduje spadku wagi. Wielu pacjentów tłumaczy nadwagę i otyłość chorobą tarczycy, nawet mimo tego, że choroba jest uregulowana. Może się tak dziać ze względu na zbyt małe przykładanie uwagi do prawidłowej diety i aktywności fizycznej, ponadto osoby z niedoczynnością mają skłonność do występowania tzw. efektu jojo. Na temat diety tarczycowej poświęciliśmy osobny artykuł

Nadczynność tarczycy a chudnięcie

Nadczynna tarczyca produkuje zbyt dużo hormonów w stosunku do tego, co potrzebuje organizm, skutkiem czego metabolizm jest znacznie przyśpieszony, a organizm zużywa za dużo energii. Nawet mimo wzmożonego apetytu może występować chudnięcie i problemy z utrzymaniem prawidłowej wagi. Za nadczynność tarczycy najczęściej odpowiadają choroba Gravesa-Basedowa oraz guzki tarczycy.

Nagły spadek wagi może pojawić się też u osób z niedoczynnością tarczycy, które przyjmują zbyt wysokie dawki leków hormonalnych. Dlatego jeżeli w niedoczynności pojawi się szybki, nienaturalny spadek wagi lub niedowaga, należy skonsultować się z endokrynologiem, być może dawka leku wymaga zmniejszenia. Oczywiście mogą istnieć również inne przyczyny spadku masy ciała, dlatego je również należy wykluczyć np. chorobę nowotworową.

Wyregulowanie gospodarki hormonalnej, wprowadzenie zmian w diecie oraz regularna aktywność fizyczna w większości przypadków skutecznie normują masę ciała, a także cofają większość negatywnych objawów związanych z chorobami tarczycy.

Źródła:

1. Ruchała M.: Choroby tarczycy – cz. 2: nadczynność tarczycy, choroby tarczycy u kobiet w ciąży i inne zagadnienia. „Med. Prakt.”, 2014; 12: 98–104
2. dr n. med. Piotr Miśkiewicz, dr hab. n. med. Tomasz Bednarczuk, Niedoczynność tarczycy, portal mp.pl dział dla pacjentów (online: 23.05.2017);
3. Paweł Tuchendler, Zygmunt Zdrojewicz, Dieta w chorobach tarczycy, Borgis - „Medycyna Rodzinna” 4/2017, s. 299-303.