Tarczyca jest nieparzystym gruczołem umiejscowionym w przednio-dolnej części szyi. Ten z pozoru niewielki narząd pełni bardzo ważną funkcję, jest odpowiedzialny między innymi za wytwarzanie hormonów regulujących przemianę materii i gospodarkę wapniowo-fosforanową. Choroby tarczycy zazwyczaj nie powodują bólu i nie dają wczesnych objawów, dlatego ich wykrycie bywa utrudnione.
Jakie funkcje pełni tarczyca?
Gruczoł ten produkuje hormony – przede wszystkim tyroksynę (T4) i trójjodotyroninę (T3) – które wpływają na metabolizm, decydują o prawidłowym rozwoju układu nerwowego, regulują fizyczne i psychiczne procesy. Hormony tarczycy wpływają na funkcjonowanie całego organizmu.Jakie są choroby tarczycy?
Problemy z tarczycą częściej dotykają kobiet niż mężczyzn. Podejrzewa się, że odpowiedzialny za to może być między innymi wpływ estrogenów, gdyż kobiety chorują nawet 10 razy częściej od mężczyzn.Do chorób tarczycy zalicza się:
- Niedoczynność tarczycy
- Nadczynność tarczycy
- Wole obojętne
- Choroba Hashimoto
- Guzki tarczycy
- Nowotwory tarczycy
Jakie są przyczyny chorób tarczycy?
Narząd ten działa w układzie sprzężenia zwrotnego tarczyca – przysadka mózgowa – podwzgórze. Choroby mogą wynikać z upośledzenia funkcjonowania jednego z tych organów; mogą mieć też związek z innymi czynnikami:- Jako najczęstszy czynnik zaburzeń podaje się niedobory jodu, pierwiastka niezbędnego do produkcji hormonów. Zapotrzebowanie na jod w diecie wynosi: u dzieci do 6 r.ż. - 90 mg, u dzieci 7-10 lat - 120 mg, u dorosłych - 150 mg, u kobiet ciężarnych i karmiących - 200 mg.
- Wady i choroby genetyczne – występują rzadko.
- W przypadku autoimmunologicznych chorób tarczycy to układ odpornościowy błędnie atakuje komórki. Jest to częsta przyczyna choroby Hashimoto oraz choroby Gravesa Basedowa
- Zabiegi chirurgiczne, radioterapia, działanie niektórych leków – to kolejne czynniki mogące wpływać negatywnie na funkcjonowanie tego gruczołu.
- Nowotwory tarczycy są rzadkie i stanowią ok. 1% wszystkich nowotworów złośliwych. Jednak w ostatnich latach zaobserwowano znaczące zwiększenie częstości ich występowania. W 60% przypadków za zachorowanie odpowiada rak brodawkowaty o łagodnym przebiegu i dobrym rokowaniu pod warunkiem wczesnego wykrycia.
Diagnostyka i leczenie chorób tarczycy
Choroby tarczycy można skutecznie leczyć, warunkiem jest wczesne wykrycie choroby. Im szybciej zostanie ona zdiagnozowana, tym lepsze rokowania. Podstawą jest samobadanie, czyli obserwacja własnego organizmu oraz zmian w obrębie szyi. Istnieje prosty sposób na samobadanie tarczycy:- Weź szklankę wody i usiądź lub stań przed lustrem, ustaw się tak, by widzieć przednią część szyi.
- Wyciągnij szyję ku górze i nabierz do ust łyk wody.
- Przełykając wodę, obserwuj szyję sprawdzając, czy nie ma widocznych guzków ani asymetrii.
Osoby będące w grupie ryzyka powinny wykonywać badanie USG tarczycy co dwa lata, warto również, aby podczas zwykłej wizyty w gabinecie, lekarz przeprowadził badanie palpacyjne. W przypadku podejrzenia choroby, lekarz zaleci badania hormonów oraz pogłębioną diagnostykę, jeśli będzie konieczna. Należy regularnie się badać, zwłaszcza po 40. roku życia.
Autor: Jerzy A. Kozłowski
Źródła:
- Anna Jarosz, Co powinniśmy wiedzieć o tarczycy? Wywiad z endokrynologiem, artykuł pochodzi z miesięcznika „Zdrowie”, http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/hormony/co-powinnismy-wiedziec-o-tarczycy-wywiad-z-endokrynologiem_38403.html
- prof. dr hab. n. med. Marek Ruchał, Choroba Hashimoto i niedoczynność tarczycy, „Med. Prakt.”, 2014; 11: 88–96
- Ruchała M.: Choroby tarczycy – cz. 2: nadczynność tarczycy, choroby tarczycy u kobiet w ciąży i inne zagadnienia. „Med. Prakt.”, 2014; 12: 98–104