Cytologia – co to jest i kiedy warto wykonać badanie?

Cytologia jest badaniem, które każda kobieta powinna przechodzić regularnie. Umożliwia wczesne wykrycie raka szyjki macicy, a więc i szybkie wdrożenie leczenia. Niestety rak szyjki macicy każdego roku jest przyczyną dużej liczby zachorowań bez szczęśliwego zakończenia. To jeden z najczęstszych nowotworów występujących u kobiet. Etap diagnostyczny polega na ocenie mikroskopowej materiału cytologicznego w pracowni patomorfologii. Po zbadaniu próbki wynik jest przesyłany do poradni, w której pobrano wymaz. Następnie w razie potrzeby przeprowadzana jest pogłębiona diagnostyka.

Cytologia – co to jest i na czym polega?

Badanie cytologiczne przeprowadzane jest podczas wizyty w gabinecie ginekologicznym. Konwencjonalne badanie cytologiczne polega na pobraniu z pochwy wymazu zawierającego komórki błony śluzowej i szyjki macicy. Jest to badanie szybkie, bezbolesne i darmowe, wykonywane w ramach wizyty w gabinecie NFZ. Istnieją też inne formy cytologii, stosowane w zależności od potrzeb:

• Cytologia biopsja aspiracyjna cienkoigłowa.
• Cytologia cienkowarstwowa wykonana w technologii LBC.
• Cytologia nieginekologiczna.

Badanie umożliwia diagnostykę i wczesne wykrycie obecności wirusa HPV (brodawczaka ludzkiego) oraz markerów odpowiadających za raka szyjki macicy. Cytologia jest badaniem precyzyjnym i pozwala na wykrycie: 90% przypadków raka szyjki macicy, 50% przypadków raka trzonu macicy i 10% przypadków raka jajnika.

Jak się przygotować do badania cytologicznego?

Na 24 godziny przed badaniem nie powinno się uprawiać seksu, niewskazane są również inne formy intymnych zbliżeń, używanie wibratorów itd. Już 4 dni przed wizytą należy odstawić wszelkie preparaty dopochwowe i nie wykonywać irygacji. Upławy oraz infekcje ginekologiczne są przeciwwskazaniem do wykonania badania – najpierw trzeba poddać się leczeniu infekcji.

Częstym pytaniem, z którym się spotykamy jest: kiedy najlepiej zrobić cytologię, w jakim dniu cyklu? Badań ginekologicznych, poza pewnymi wyjątkami, nie należy wykonywać w trakcie okresu. Cytologię powinno być przeprowadzane między 2. dniem po zakończeniu krwawienia, a 20. dniem cyklu.

Cytologia – jak często ją wykonywać?

Pierwsze badanie cytologiczne powinno zostać wykonane w wieku 20-25 lat lub po rozpoczęciu współżycia, zakłada się, że im wcześniejsza inicjacja seksualna, tym cytologia powinna zostać wykonana wcześniej. W kolejnych latach NFZ zaleca wykonywanie badania co 3 lata u kobiet w wieku 25-59 lat w ramach programu profilaktyki raka szyjki macicy. Kobiety w wieku poniżej 25 lat i powyżej 59 lat mogą wykonać cytologię w ramach porady u lekarza specjalisty.

Jeżeli istnieją podstawy, np. zwiększone ryzyko zachorowania, predyspozycje genetyczne, zakażenie wirusem HIV, zakażenie wirusem HPV, przyjmowanie leków immunosupresyjnych badanie cytologiczne powinno być wykonywane raz w roku. Za większą częstotliwością przemawia też fakt, że nawet 3/4 kobiet aktywnych seksualnie może być nosicielkami wirusa brodawczaka ludzkiego, będącego główną przyczyną zachorowania na raka szyjki macicy.

Mimo szerokiej dostępności badania i możliwości wykonania go za darmo w ramach świadczeń NFZ, nawet 80% kobiet z niego nie korzysta. Wczesna diagnostyka jest w tym przypadku bardzo istotna, gdyż mocno wpływa na wykrywalność choroby i przeżywalność kobiet. Nie dajmy się rakowi, mamy przecież skuteczne narzędzia do diagnostyki i leczenia. Polecamy również zapoznać się z artykułem o samobadaniu piersi, które jest podstawową profilaktyką chroniącą przed rakiem piersi.

Źródła:

1. Materiały przygotowane przez NFZ, Profilaktyka raka szyjki macicy,
2. Aneta Słabuszewska-Jóźwiak, Grzegorz Jakiel, Profilaktyka cytologiczna raka szyjki macicy, Borgis – „Postępy Nauk Medycznych” 7/2013, s. 492-495
3. Barbara Kozakiewicz, Podstawowe badania podmiotowe i przedmiotowe wykorzystywane w onkologii – nowotworach złośliwych narządu rodnego i raka piersi, Borgis – „Nowa Medycyna” 3/2003