O bezsenności mówimy wtedy, gdy niewystraczająca ilość snu występuje 3 razy w tygodniu przez miesiąc, z pogorszeniem samopoczucia, aktywności w ciągu dnia.
Zacznijmy od tego jak powinien wyglądać prawidłowy sen. Składa się on z dwóch faz, REM i NREM. Faza REM jest fazą szybkich ruchów gałek ocznych, w trakcie jej trwania pojawiają się sny. NREM jest snem spokojnym. W trakcie nocy te fazy przechodzą w siebie nawzajem. Takich cykli powinno być 4-6 w ciągu nocy.
Na proces regulacji cyklu okołodobowego wpływają: światło, aktywność społeczna, umysłowa i fizyczna, posiłki... Do najważniejszych regulatorów snu wytwarzanych przez nasz organizm należą: GABA, histamina, noradrenalina, Ach, melatonina, adenozyna i układ hipokretynowy.
Wyróżnianych jest 8 kategorii zaburzeń snu. Jedną z nich są zaburzenia rytmu dobowego. Są one główną przyczyną zaburzeń snu u pacjentów z przewlekłymi chorobami wątroby. Mogą do tego prowadzić dysfunkcje jądra nadskrzyżowaniowego, zmiany związane z rytmem wydzielania melatoniny (opóźnienie szczytu nocnego i zmiany metabolizmy melatoniny w wątrobie).
Wzrost amoniaku, który prowadzi do zaburzeń neurotransmisyjnych a to do zaburzeń rytmu dzień- noc może być jednym z pierwszych objawów encefalopatii wątrobowej.
Wykazano, że zaburzenia snu mogą dotyczyć nawet 50% osób z marskością wątroby bez encefalopatii i bez ZUA (Córdoba i wsp.).
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby ( NAFLD, a obecnie zwana MAFLD, czyli metabolic dysfuncion - associated fatty liver diseases) prowadzi do zaburzeń snu w dwojaki sposób. Po pierwsze samo MAFLD prowadzi do zaburzeń snu, ale także towarzysząca jej zwykle otyłość poprzez obturacyjny bezdech senny prowadzi do zaburzeń snu.
Zaburzenia snu zaobserwowano także u chorych na wirusowe zapalenie wątroby typu C. Niezależnie od wiremii wykazano wyższą nocą aktywność i niższą wydajność snu.
Niejasny jest jeszcze związek autoimmunologicznego zapalenia wątroby i zaburzeń snu. Jednak bardzo dobrze są udokumentowane zaburzenia snu w innych chorobach autoimmunologicznych.
W marskości wątroby przypuszczalny patomechanizm zaburzeń snu to zaburzenie sekrecji oraz metabolizmu melatoniny w wątrobie, Jest to przyczyną późniejszego szczytowego stężenia melatoniny, a to zaburza rytm dzień-noc. Fizjologicznie przed snem obniża się nasza temperatura ciała. U tych osób jest to zaburzone. Wskazuje się także na rolę nieprawidłowej regulacji glikemii i niskiego poziomu greliny.
Literatura
- Medycyna po dyplomie. Lipiec-sierpień 2020. Zaburzenia snu u pacjentów z przewlekłymi chorobami wątroby. Dr n. med. Piotr Wosiewicz, prof. dr hab. n. med. Marek Hartleb.