W tej chwili pewnie 5-10% osób ma objawy choroby refluksowej, a częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem (ale dzieci także cierpią na GERD). Mówimy o niej wtedy, gdy dochodzi do zarzucania treści pokarmowej do przełyku co powoduje uciążliwe objawy lub powikłania. Czyli nie każda zgaga jest chorobą refluksową przełyku. Co ciekawe każdy z nas codziennie ma refluksy, których nie odczuwa.
Przyczyn GERDu jest wiele, zwykle one współistnieją. Oto część z nich:
- Otyłość
- Zaburzenia czynności motorycznej dolnego zwieracza przełyku
- Zaburzenia opróżniania żołądka
- Ciąża
- Może się rozwinąć w przebiegu chorób takich jak- cukrzyca, sklerodermia, polineuropatia poalkoholowa, w zaburzeniach hormonalnych
- Leki obniżające ciśnienie dolne zwieracza przełyku takie jak doustne środki antykoncepcyjne, azotany i wiele innych
Choroba refluksowa może przebiega bezobjawowo a stwierdzi się ją dopiero podczas wykonywania gastroskopii.
Objawy typowe dla tej choroby zna pewnie każdy z nas. Najczęstszymi są zgaga (definiowana jako uczucie pieczenia za mostkiem) i regurgitacja (cofanie się treści pokarmowej z żołądka do przełyku). Dolegliwości nasilają się w pozycji leżącej, podczas schylania się i parcia (podczas parcia zwiększa się ciśnienie w jamie brzusznej co powoduje refluks), po obfitych lub tłustym posiłku, po alkoholu.
Przy tej chorobie nie możemy zapomnieć o objawach nietypowych. Należą do nich chrypka (zwłaszcza poranna), suchy kaszel, świszczący oddech (objawy sugerujące astmę), ból w klatce piersiowej.
Z ciekawostek ból w klatce piersiowej w wyniku choroby refluksowej przełyku jest najczęstszą przyczyną niesercowego bólu zamostkowego (50%).
Objawy które powinny nas zaniepokoić (sugerujące inny podłoże np. Nowotworowe) to:
- Zaburzenia połykania i towarzyszący im ból
- Niezamierzone zmniejszenie masy ciała
- Krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego
GERD jest chorobą przewlekłą. Nieleczony może prowadzić do poważnych powikłań takich jak:
- Przełyk Barretta
- Zwężenie przełyku
- Krwawienie
- Rak gruczołowy przełyku
W przypadku obecności typowych objawów można postawić rozpoznanie bez wykonywania innych badań. Ale dla ciekawskich przedstawię możliwą diagnostykę. Za złoty standard uważa się pH-metrię najlepiej z impedancją. To urządzenie umieszcza się nad wpustem żołądka. Umożliwia ono określenie zmian pH w przełyku (refluks może być kwaśny i niekwaśny), częstości refluksów i wysokości na jaki sięgają.
U chorych u których objawy utrzymują się pomimo prawidłowego leczenia, występują objawy alarmowe, atypowe zaleca się gastroskopię. Dzięki niej można rozpoznać przepuklinę rozworu przełykowego, pobrać wycinki, rozpoznać przełyk Barretta, zapalenie przełyku i inne powikłania.
Oprócz choroby refluksowej przełyku objawy nietypowe mogą wskazywać na:
- Zapalenie przełyku
- Choroby żołądka dwunastnicy
- Raka przełyku
- Chorobę niedokrwienną serca
- Zapalenie krtani, raka krtani
- Astmę
Leczenie
Każdemu choremu zaleca się:
- Przyjmowanie ostatniego posiłku co najmniej 2-3h przed snem
- Spanie z wyżej uniesioną głową
- Zaprzestanie palenia tytoniu
- Odpowiednia dieta (zmniejszanie ilości spożywanych tłuszczów, alkoholu, kawy)
- Spożywanie posiłków o mniejszej objętości
- Obniżenie masy ciała
Podstawą leczenie jest stosowanie leków hamujących wydzielanie kwasu solnego. Zalecane jest stosowanie leków z grupy IPP. Leki te zwykle stosuje się 1x dziennie, na czczo w dawce standardowej (2-4 tygodni). Jeśli nie jest to skuteczne lekarz może zalecić dawkowanie 2x dziennie lub stosowanie na noc leku z grupy H2-blokerów. Można zastosować także leki zobojętniające kwas solny (związki magnezu i glinu) oraz leki o działaniu prokinetycznym.
W pewnych przypadkach możliwe jest leczenie operacyjne. Wykonuje się operację Nissena, czyli wytworzenie wokół przełyku kołnierza przy pomocy żołądka.
Ciąża jest szczególnym przypadkiem choroby refluksowej. Zwykle leczy się modyfikacją stylu życia. Leki stosuje się przez najkrótszy możliwy czas, w najmniejszej możliwej dawce.
Literatura
- Interna Szczeklika 2017. Medycyna Praktyczna, Kraków, 2017