- W 2019 roku w Polce do nałogowego palenia papierosów przyznało się 21% ludzi. Częściej palą mężczyźni niż kobiety- 24% do 18%.
- Do codziennego stosowania wyrobów elektronicznych deklaruje się 10,8% mężczyzn, 7,1% kobiet.
- 5,9% polskich kobiet pali w ciąży.
Według WHO codzienne palenia tytoniu jest chorobą wywołaną uzależnieniem od nikotyny. Aby rozpoznać uzależnienie od nikotyny powinno się stwierdzić prawie codzienne używanie nikotyny przez 3 miesiące.
Global Burden of Diseases oszacowało, że co roku 8 milionów ludzi umiera z powodu palenia tytoniu. Palenie zwiększa liczbę zgonów w wieku produkcyjnym, zmniejsza wydajność pracy, zwiększa absencję rentową i chorobową.
Palenie tytoniu jest głównym czynnikiem powodującym zachorowanie na wiele nowotworów, chorób układu sercowo-naczyniowego, choroby układu oddechowego.
Dym tytoniowy jest kancerogenem najwyższej klasy. Oznacza to, że nie ma żadnych wątpliwości o jego działaniu rakotwórczym.
- Jest on główną przyczyną raka płuca. U mężczyzn stanowi przyczynę 83-94% nowotworów złośliwych płuca a u kobiet 57-80%. Jaki jest problem z tymi nowotworami? Bardzo późno dają objawy, a jak już dają to stopień ich zaawansowania daje małe szanse na wyleczenie. Rak płuca wykazuje największą śmiertelność wśród nowotworów u kobiet i mężczyzn.
- Dym tytoniowy jest także czynnikiem ryzyka raka jamy ustnej, krtani, zatok, gardła, przełyku, żołądka, jelita grubego, nerek i wielu innych.
- Zwiększa ryzyka ostrych i przewlekłych chorób układu oddechowego. Jest najczęstszą przyczyną POChP.
- Choroba niedokrwienna serca, udar- także ich częstość zwiększa palenie. W porównaniu do niepalących, u palaczy ryzyko zawału jest kilkakrotnie większe.
Czy wszystko już stracone?
Zaprzestanie palenia przynosi korzyści niezależnie od tego, kiedy przestaniemy palić.- Brytyjscy naukowcy podają, że zaprzestanie palenia między 25 a 34 rokiem życia wydłuża życie o 10 lat w stosunku do osób palących, 35-44 rokiem życia o 9 lat, a 55-64 rokiem życia o 3 lata.
- Zaprzestanie palenia zmniejsza ryzyko wszystkich chorób, nowotworów, które wcześniej zostały wymienione. Jest najskuteczniejszą metodą leczenia POChP.
- Zmniejsza ryzyko kolejnych nowotwór, zmniejsza działanie niepożądane leków przeciwnowotworowych, radioterapii.
Leczenie:
Podczas diagnostyki uzależnienia od nikotyny powinno się ustalić siłę uzależnienia i gotowość do zaprzestania palenia. Do tego służą pewne skale m.in. test uzależnienia od nikotyny według Fagerstörma.W rzuceniu palenia pomocna jest farmakoterapia. Można zastosować nikotynową terapię zastępcza (NTZ) (gumy, plastry, tabletki i wiele innych postaci), można rozważyć łączenie kilku form NTZ (np. plastry z krótko działającą inną formą).
Dostępne są także preparaty zawierające bupropion. Zaleca się go zwłaszcza u osób z obniżonym nastrojem oraz bojącym się przyboru masy ciała podczas rzucania palenia. Innymi substancjami wykorzystywanymi są wareniklina, cytyzyna.
Rekomendowane jest także wsparcie behawioralne.
Pamiętaj, jeśli jesteś gotowy rzucić palenie zgłoś się do lekarza, on Ci pomoże w tej drodze.
Literatura
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.23.
- https://www.gov.pl/web/gis/postawy-polakow-wobec-palenia-tytoniu--raport-2017
- Medycyna praktyczna, 7-8 lipiec-sierpień 2022. “Wytyczne leczenie uzależnienia od nikotyny”