Biegunka ostra jest bardzo częstym problemem, zwłaszcza u pacjentów pediatrycznych. Mając do czynienia z biegunką ostrą najczęściej myślimy o tle infekcyjnym (45-75%), zatruciach. Najczęstszą przyczyną są wirusy (głownie rota-, noro-, adenowirusy), przyczyną mogą być także bakterie (Campylobacter, Salmonella, Escherichia coli, Shigella, Yersinia enterocolitica). Biegunki ostre są biegunkami samoograniczającymi się. Zwykle nie wymagają diagnostyki mikrobiologicznej. Przy tej biegunce zaleca się oszczędzający tryb życia, lekkostrawną dietę i nawodnienie. Pamiętajmy, że nie zaleca się brać leków przeciwbiegunkowych. Biegunka jest reakcją obronną, np. w zatruciach nasz organizm stara się usunąć toksyczną substancję. Niektóre źródła wskazują na prewencyjne działanie probiotyków które zawierają 2 konkretne szczepy: Saccharomyces boulardii CNCM I745 i Lactobacillus GG. Należy pamiętać, że najczęstszymi przyczynami nieinfekcyjnych ostrych biegunek są działania niepożądane leków.
U dzieci nawodnienie jest kluczowe, odwadniają się one szybciej od dorosłych. Takim dzieciom można mierzyć masę ciała. Procent utraty masy wskazuje na stopień odwodnienia. Do 3% mówimy o odwodnieniu łagodnym, do 10% o umiarkowanym, 10% i więcej to odwodnienie ciężkie.
Z badań wynika, że do 10% biegunek ostrych przechodzi w biegunki przewlekłe.
Jeśli mamy do czynienia z biegunką przewlekłą zawsze należy upewnić się, że nie towarzyszą jej objawy alarmowe (gorączka, utrata masy ciała, krew w stolcu, niedokrwistość, rak w wywiadzie).
W tej grupie biegunek pomaga oznaczenie kalprotektyny. Jest to marker, który podnosi się przy nieswoistym zapaleniu jelit, ale także w biegunkach pochodzenia bakteryjnego.
Przyczynami takiej biegunki mogą być:
- Zespół jelita drażliwego
- Mikroskopowe zapalenie jelit
- Celiakia
- SIBO
- Nieswoiste choroby jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Crohna)
- Nietolerancja laktozy
- Biegunka poantybiotykowa o etiologii Clostridium difficile
- Pasożyty (lamblioza)
- Choroba nowotworowa
- Niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki
- I dużo więcej przyczyn
Rozpoznanie nie jest łatwe. Badanie fizykalne, badania laboratoryjne, USG jamy brzusznej, kolonoskopia, gastroskopia, inne badania obrazowe, badania histopatologiczne mogą być pomocne do rozpoznania. Leczenie zależy od przyczyny tych biegunek. Należy rozważyć poradę dietetyczną.
Literatura
- Medycyna po dyplomie, lipiec-sierpień 2022, “Biegunka - kiedy powinna niepokoić? Najważniejsze przyczyny i wskazówki dotyczące postępowania”
- Pediatria w praktyce lekarza POZ. Anna Dobrzańska, Łukasz Obrycki, Piotr Socha