Zapalenie trzustki – co to jest, objawy i przyczyny

Trzustka jest ważnym narządem układu pokarmowego. Wydziela m.in. sok trzustkowy, w skład którego wchodzą enzymy biorące udział w trawieniu tłuszczów, białek i węglowodanów. To w niej wytwarzana jest insulina – hormon odgrywający istotną rolę w metabolizmie węglowodanów. Zapalenie trzustki jest niebezpieczną chorobą, wiążącą się z wieloma, groźnymi powikłaniami.

Co to jest zapalenie trzustki?

Można wyróżnić trzy rodzaje zapalenia trzustki, które różnią się przebiegiem oraz konsekwencjami. W każdym przypadku wymagane jest specjalistyczne leczenie.

Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT)

Przyczyną PZT jest najczęściej alkoholizm oraz kamica żółciowa, a także: nadczynność pierwotna przytarczyc, niedożywienie, niektóre leki, np.: cytostatyki, tetracykliny, sterydy. Jest to choroba charakteryzująca się częstymi, nawracającymi stanami zapalnymi trzustki. Te prowadzą do stopniowego włóknienia miąższu trzustki i upośledzania jej działania, co kończy się niewydolnością organu. Niewydolność wewnątrzwydzielnicza powoduje upośledzenie struktur komórek beta i wysp trzustkowych, co prowadzi między innymi do rozwoju cukrzycy.

Objawy:

• nawracające bóle brzucha w nadbrzuszu promieniujące w dół pleców, wzdęcia, biegunki, wymioty, utrata masy ciała, hiperglikemia, insulinooporność i cukrzyca.

Ostre zapalenie trzustki (OZT)

Przyczyn tej choroby jest wiele, a do najważniejszych czynników zalicza się: nadużywanie alkoholu, kamica żółciowa, urazy brzucha, wady wrodzone, nadczynność przytarczyc, niektóre leki np. glikokortykosteroidy, zakażenia wirusowe i pasożytnicze. OZT ma gwałtowny przebieg związany ze stanem zapalnym oraz uszkodzeniem sąsiadujących tkanek. Wyróżnia się 2 rodzaje ostrego zapalenia trzustki: 80-90% przypadków to śródmiąższowe obrzękowe zapalenie trzustki bez martwicy miąższu, pozostałe 10-20% to martwicze zapalenie trzustki. W ciężkim przebiegu może dojść do niewydolności narządowej, co skutkuje m.in. cukrzycą.

Objawy:

• Nagły i silny ból brzucha w nadbrzuszu, często promieniujący do kręgosłupa, wymioty, nudności, przyspieszone bicie serca, gorączka.

Autoimmunologiczne zapalenie trzustki (AZT)

Jest związane z upośledzonym funkcjonowaniem układu odpornościowego. Proces zapalny w AZT typu 1 może przechodzić również na inne narządy: wątrobę, nerki, pęcherzyk żółciowy czy gruczoł krokowy. W typie 2 proces zapalny jest ograniczony tylko do trzustki. Oba typy mogą przypominać raka trzustki, dlatego w przypadku podejrzenia AZT należy wykluczyć chorobę nowotworową.

Zapalenie trzustki wymaga leczenia

W przypadku ostrego zapalenia trzustki zazwyczaj konieczne jest leczenie szpitalne, a pacjent musi przejść na dietę lekkostrawną. Podawane są leki przeciwbólowe i uzupełniane są płyny, czasami potrzebna jest antybiotykoterapia.

Leczenie przewlekłego zapalenia trzustki polega przede wszystkim na zakazie picia alkoholu i palenia tytoniu oraz na stosowaniu specjalnej diety. Pomocne są leki przeciwbólowe (opioidy i koanalgetyki) oraz terapia substytucyjna enzymami trzustkowymi. W niektórych przypadkach możliwe jest inwazyjne leczenie, polegające na usunięciu złogów z przewodu trzustkowego lub stosowane są zabiegi resekcyjne.

W przypadku zapalenia trzustki na tle autoimmunologicznym jedną z możliwości jest kortykoterapia.

Zapalenie trzustki diagnozuje się na podstawie badań obrazowych RTG, USG jamy brzusznej i w badaniu angiograficznym. Wykonasz je w Centrum Zdrowie Orawa w Jabłonce.

Źródła:

1. Joanna Pilch-Kowalczyk, Jan Baron, Diagnostyka obrazowa w ostrym zapaleniu trzustki, Borgis - „Postępy Nauk Medycznych” 6/2014, s. 405-409
2. Łukasz Piskorz, Beata Piskorz, Piotr Misiak, Sławomir Jabłoński, Ostre zapalenie trzustki – choroba, która wciąż nas zaskakuje. Opis przypadku, Borgis - „Postępy Nauk Medycznych” 3/2016, s. 197-202
3. Andrzej Dąbrowski, Grażyna Jurkowska, Urszula Wereszczyńska-Siemiątkowska, Ostre zapalenie trzustki, portal internetowy mp.pl interna.