Przyczyny i objawy stopy cukrzycowej
Do rozwoju ZSC dochodzi w wyniku współistnienia trzech głównych elementów, będących następstwem nieleczonej lub źle wyrównanej cukrzycy typu 1 i 2. Są to: uszkodzenie nerwów kończyny, upośledzenie ukrwienia oraz nieprawidłowe obciążenie stopy wynikające ze stanu chorobowego.Uszkodzenie nerwów powoduje zaburzenia czucia bólu, dotyku i temperatury. Łatwiej o przypadkowe skaleczenia, oparzenia i otarcia. Upośledzenie ukrwienia powoduje zmniejszenie przepływu krwi, gorsze odżywienie tkanek i znacznie utrudnia gojenie się ran, przez co każda, nawet najmniejsza rana może być przyczyną zakażenia. W wyniku uszkodzenia nerwów i naczyń krwionośnych zmienia się też sposób chodzenia, by unikać bólu. To jednak powoduje nieprawidłowe stawianie stopy, zmianę jej kształtu i zwiększone prawdopodobieństwo urazów, otarć, złamań i zwichnięć. W ten sposób jeden element wpływa na drugi, pogarszając stan kończyn i powodując coraz to poważniejsze problemy. Niektóre z ran można wyleczyć, ale zmiany w układzie nerwowym i krwionośnym są nieodwracalne.
W zależności od tego, czy patologie powstają na podłożu neuropatycznym, czy naczyniowym, inne mogą być objawy.
Charakterystyczne cechy dla zespołu stopy cukrzycowej na tle neuropatycznym:
- Zaburzenia czucia bólu – brak bólu, słabe odczuwanie bólu,
- Zaburzenia czucia – nieprawidłowe odczuwanie dotyku, temperatury, bólu
- Stopa prawidłowo ocieplona, wyczuwalne tętno
- owrzodzenie znajduje się na podeszwie
Cechy stopy niedokrwiennej:
- Bardzo silny ból, największe nasilenie następuje w nocy,
- Prawidłowe czucie,
- Kończyna chłodna, nieowłosiona, blada, ze zmianami troficznymi,
- Brak lub niewyczuwalne tętno,
- Mogą występować objawy zakrzepicy nóg.
Wyróżnia się 6 stopni stopy cukrzycowej (wg skali Wagnera)
- stopień 0 – wysokie ryzyko rozwoju (widoczne ogniska rogowacenia skóry i deformacje stopy).
- stopień 1 - owrzodzenie powierzchowne
- stopień 2 - owrzodzenie z towarzyszącym stanem zapalnym skóry i tkanek podskórnych
- stopień 3 – objawy jak w stopniu 2 + stan zapalny kości
- stopień 4 - ograniczona martwica sucha lub wilgotna
- stopień 5 - rozległa martwica. Stan ten jest wskazaniem do amputacji kończyny.
Jak zapobiegać rozwojowi stopy cukrzycowej?:
Leczenie ZSC jest trudne, długotrwałe i objawowe. Zmiany w układzie nerwowym i krwionośnym są nieodwracalne, dlatego najważniejszym działaniem jest profilaktyka. Podstawą leczenia jest prawidłowe wyrównanie cukrzycy. Należy być pod stałą kontrolą diabetologa Istotnymi czynnościami prewencyjnymi są też: leczenie zaburzeń lipidowych, rezygnacja z palenia tytoniu i picia alkoholu, bieżące leczenie zranień, otarć i owrzodzeń, używanie kosmetyków nawilżających i regenerujących skórę, prawidłowa higiena stóp.Więcej informacji na temat tego, jak zapobiegać rozwojowi stopy cukrzycowej, otrzymasz podczas wizyty u diabetologa w Centrum Medycznym w Jabłonce Zdrowie Orawa.
Źródła:
- Jacek Sieradzki, Ewa Płaczkiewicz-Jankowska, Zespół stopy cukrzycowej, portal internetowy mp.pl interna;
- dr n. med. Przemysław Witek, dr n. med. Barbara Katra, Stopa cukrzycowa, portal internetowy mp.pl dla pacjentów;
- Bartosz Wanot, Elżbieta Nierobisz, Agnieszka Biskupek-Wanot, Amputacja kończyny dolnej jako najcięższe powikłanie cukrzycy, Borgis – „Medycyna Rodzinna” 1/2017, s. 68-73.