Cukrzyca ciążowa – co to jest i jak wpływa na organizm matki i dziecka?

Ciąża to czas, w którym zmienia się funkcjonowanie organizmu kobiety, gdyż rozwija się w niej nowe życie, drugi człowiek. Dochodzi do bardzo wielu przemian natury fizjologicznej oraz biochemicznej, i niestety nie zawsze wszystko idzie zgodnie z planem. Organizm musi sprostać niełatwemu zadaniu. W trakcie ciąży cukrzyca może pojawić się, również u kobiet, które wcześniej były całkowicie zdrowe.

Co to jest cukrzyca ciążowa?

Cukrzyca jest stanem, w którym w organizmie znajduje się zbyt dużo glukozy ze względu na niedobór insuliny, hormonu wytwarzanego przez trzustkę. Szerzej o samej cukrzycy pisaliśmy w innym artykule: Cukrzyca typu 2 – czynniki ryzyka choroby. Przy czym cukrzyca t.2 jest wywołana trwałym upośledzeniem funkcjonowania trzustki, natomiast cukrzyca ciążowa jest spowodowana wahaniami stężenia glukozy ze względu na hormony ciążowe, które zaburzają gospodarkę glukozą. Dochodzi do zmniejszenia wrażliwości komórek na działanie insuliny (insulinooporność), przez co trzustka musi produkować więcej hormonu, aby utrzymać prawidłowy poziom glikemii. Po przeciążeniu trzustki rozwija się cukrzyca ciążowa.

Wykryta i prawidłowo leczona cukrzyca ciążowa (z uwzględnieniem zasad dietetycznych) nie jest groźna dla matki i dziecka, a po porodzie zazwyczaj mija, więc przeważnie nie ma potrzeby kontynuowania przyjmowania leków przeciwcukrzycowych. Trzeba jednak pamiętać, że cukrzyca ciążowa jest czynnikiem ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2 w przyszłości. Natomiast nieleczona choroba może mieć bardzo poważne konsekwencje, wpływa na rozwój dziecka ten płodowy, jak i późniejszy, a także na zdrowie matki. Dlatego kontrola glikemii w ciąży jest bardzo ważna.

Objawy i rozpoznanie cukrzycy ciążowej

W Polsce badanie glikemii podczas ciąży jest standardem, wykonywanym dwukrotnie: na początku ciąży oraz specjalny test obciążenia glukozą ok. 25 tygodnia trwania ciąży, a rozpoznawalność choroby stoi na dobrym poziomie. Niemniej jednak istnieje ryzyko przegapienia choroby, dlatego każda kobieta powinna dokonywać samoobserwacji, a w przypadku pojawienia się niepokojących objawów, zgłosić się do lekarza na badanie glikemii.

Do najczęstszych objawów cukrzycy ciążowej należą:

• wzmożone pragnienie,
• wzmożone oddawanie moczu,
• znaczne zmęczenie i senność,
• napady „wilczego głodu”,
• szybki przyrost wagi ciała, zwłaszcza w II i II trymestrze,
• suchość w ustach.

Do tego mogą dochodzić zaburzenia widzenia, zawroty głowy i inne objawy, typowe dla cukrzycy. W przypadku wystąpienia 3-4 niepokojących objawów, kobieta powinna zgłosić się na badania.

Cukrzyca jest rozpoznawana na podstawie pomiaru stężenia glukozy w osoczu:

• Na czczo: ≥ 92 mg/dl
• Po 60 minutach od wykonania testu ≥ 180 mg/dl
• Po 120 minutach od wykonania testu: ≥ 153 mg/dl

Leczenie cukrzycy ciążowej polega przede wszystkim na zmianie przyzwyczajeń żywieniowych (dieta cukrzycowa), regularnej kontroli glikemii i ketonów w moczu oraz w niektórych przypadkach stosowaniu insuliny. Pilnowanie, aby poziom glikemii utrzymywał się na prawidłowym poziomie (od 70 do 99 mg/dl na czczo i poniżej 140 mg/dl godzinę po posiłku) jest bardzo ważne. Nieleczona lub zaniedbana cukrzyca w ciąży może prowadzić do powikłań: zbyt wysokiej wagi urodzeniowej dziecka, ryzyka poronienia, ryzyka wystąpienia wad wrodzonych, ryzyka rozwoju cukrzycy u dziecka oraz u matki.

Źródła:

1. Diabetologia praktyczna. Zalecenie kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2018. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.
2. Piotr Chojnowski, Jaromir Wasyluk, Iwona Grabska-Liberek; „Cukrzyca – epidemiologia i patogeneza”; Borgis - Postępy Nauk Medycznych 6/2009, s. 420-428
3. Katarzyna Korzeniowska, Anna Jabłecka; „Cukrzyca (Część I)”; Farmacja Współczesna 2008; 1: 231-235
4. Cypryk K., Wilczyński J.: Czy oznaczanie glikemii na czczo jest wystarczające do wykluczenia cukrzycy ciążowej. Diabetologia Polska 2002; 9 (4): 155.
5. Dorota A. Bomba, Mirosław Wielgoś, Wady wrodzone płodu w ciąży powikłanej cukrzycą, Borgis - Nowa Medycyna 6/1999, s. 7-8