Występuje 3 razy częściej u kobiet a szczyt zapadalności to 4-5 dekada życia.
Etiologia tej choroby nie jest dokładnie znana. Na pewno wypływ mają:
- Czynniki genetyczne (ryzyko zachorowania rośnie, gdy w rodzinie występuje RZS)
- Palenie papierosów
- Niektóre infekcje
- Hormonalne i immunologiczne
Gdy u osoby, która posiada czynniki genetyczne predysponujące do RZS pojawi się czynnik wyzwalający to dochodzi do reakcji autoimmunologicznej w błonie maziowej chrząstki stawowej i innych strukturach stawu.
Rozwój RZS następuje powoli w okresie kilku tygodni. U dużej części chorych przebieg jest fazowy z okresami zaostrzeń i remisji lub stałą progresją.
Mogą być objawy ogólne jak;
- Stan podgorączkowy
- Spadek apetytu
- Zmęczenie
- Bóle mięśnie
Objawy miejscowe to:
- Obrzęk i ból stawów
- Ograniczenie ruchomości
- Sztywność poranna powyżej 1h
Na początku choroby objawy zapalenia najczęściej dotyczą stawów rąk. Szczególnie stawy międzypaliczkowe bliższe, śródręczno-paliczkowe i nadgarstkowe.
Wraz z rozwojem choroby można zauważyć:
- Deformacje stawów np.
◦ Łokciowe odchylenie palców rąk
◦ Podwichnięcie dłoniowe pliczków - Objawy pozastawowe
◦ W ukł sercowo- naczyniowym np. zapalenie mięśnia sercowego, osierdzia, wsierdzia, zmiany zastawkowe
◦ Układ oddechowy- zapalenie opłucnej, włóknienie płuc
◦ Układ moczowe- śródmiąższowe zapalenie nerek, amyloidoza wtórna
◦ Zapalenie naczyniówki, nadtwardówki gałki ocznej
W badania laboratoryjnych obecnej jest:
- wysokie OB, podwyższone CRP
- niedokrwistość chorób przewlekłych
- w badaniu serologicznym: czynnik RF i ACPA (przeciwciało przeciwko cytrulinowanym peptydom). Testem diagnostycznym wykrywającym RF w klasie IgM jest odczyn Waalera-Rosego.
Należy pamiętać, że czynniki RF może wystąpić u zdrowiej osoby oraz może być nie obecny o chorego na RZS.
Kryteria rozpoznania RZS uwzględniają lokalizację i liczbę zajętych stawów, miano RF/ACPA, stężenie CRP/OB. Czas trwania objawów. RZS rozpoznaje się, jeżeli pacjent uzyskał co najmniej 6 pkt w kryteriach klasyfikacji ACR/EULAR.
Lekiem I rzutu jest metotreksat.
W RZS czynnikami o rokowaniu niekorzystnym są:
- Postać seropozytywna
- Duża aktywność choroby
- Płeć męska
- Wysokie wskaźniki zapalne
Literatura:
- Interna Szczeklika 2022. Podręcznik chorób wewnętrznych. Pod red. P. Gajewskiego, A. Szczeklika. Wydanie 13. 2022