Dużej części przypadków astma związana jest z atopią, dlatego może współwystępować z atopowy zapaleniem skory, alergicznym nieżytem nosa, alergicznym zapaleniem spojówek.
Czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania na astmę są:
- Genetyka (np. atopia)
- Płeć
- Otyłość (występują astma związana z otyłością)
- Alergeny
- Narażenie na dym tytoniowy
- Zakażenia układu oddechowego w dzieciństwie
- Dieta
- Środowisko życia
Jest wiele klasyfikacji astmy. Możemy wyróżnić podział na astmę alergiczną i niealergiczną, astmę eozynofilową, neutrofilową, ubogokomórkową.
Podstawą astmy jest przewlekłe zapalenie oskrzeli związane z nad reaktywnością oskrzeli. W astmie alergicznej aktywowane są mastocyty w odpowiedzi na alergen, który zwiększa tworzenie przeciwciał IgE. W astmie niealergicznej czynnikiem zwykle jest infekcja wirusowa lub bakteryjna. Dochodzi do obturacji oskrzeli (zmniejsza się przepływ powietrza w wyniku skurczu mięśni gładkich, obrzęku śluzówki. Taki przewlekły, niekontrolowany proces prowadzi do przebudowy oskrzeli- utrwalenie obturacji.
Astma alergiczna i niealergiczna mają różne cechy.
Astma alergiczna:
- Początek w dzieciństwie
- Atopia
- Związek z IgE
- Eozynofile w plwocinie
- Dobrze reaguje na GKS wziewne
Astma niealergiczna:
- Dorośli
- Brak związku z atopią
- Brak IgE
- Słabo odpowiada na GKS wziewne
Podstawowymi objawami astmy są:
- Duszność
- Suchy kaszel
- Napadowy charakter
- Zmienne nasilenie
- Często występują w nocy, nad ranem (przewaga układy przywspółczulnego)
- Świszczący oddech
Zaostrzenie astmy może wywołać: narażenie na alergeny, dym tytoniowy, infekcja dróg oddechowych, aspiryna, wysiłek fizyczny.
Podstawą diagnostyki jest wykonanie badania spirometrycznego z próbą rozkurczową. W pierwszym badaniu spirometrycznym mierzy się przede wszystkim FEV1 i FVC. Następnie podaje się lek rozszerzający oskrzela i 15 min powtarza się badanie spirometryczne. Jeśli FEV1 zwiększy się o 200ml oraz 12%, znormalizuje się wskaźnik FEV1/FVC oraz obraz kliniczny wskazuje na astmę to można ją rozpoznać.
Ważny jest pomiar PEF który pomaga monitorować przebieg astmy.
Leczenie astmy polega na leczeniu kontrolującym przebieg choroby i doraźnym stosowanym w trakcie napadu astmy. Lekami stosowanymi w kontroli są (w zależności od stopnia ciężkości): glikokortykosteroidy wziewne (czasami także doustne), LABA, LAMA, doustne leki przeciwleukotrienowe. Leki objawowe: głównie glikokortykosteroid połączony z LABA
Ciekawy jest wpływ ciąży na kontrolę astmy, ponieważ w 1/3 dochodzi do zaostrzenia astmy, w 1/3 bez zmian, w 1/3 polepszenie kontroli astmy. W ciąży nie powinno się odstawiać leków przeciwastmatycznych.
Obecnie nie jest możliwe całkowite wyleczenie astmy, jednak prawidłowe leczenie pozwala uzyskać kontrolę choroby.