Kwasica ketonowa tworzy się wtedy, gdy w organizmie jest stanowczo za mało insuliny. Pamiętajmy, że insulina działa jak klucz otwierający drzwi do komórki i umożliwiający wejście glukozy. Gdy glukoza nie jest w komórce to nie może być spalana celem uzyskania energii, organizm zaczyna rozkładać tkankę tłuszczową (lipoliza), powstają kwasy tłuszczowe które zostają spalane i w taki sposób komórki uzyskują energię. Podczas spalania kwasów tłuszczowych powstają ciała ketonowe (z chemicznego punktu widzenia są to kwasy). Ketony powoli zakwaszają organizm. Zakwaszaniu organizmu zawsze towarzyszy wzrost jonów potasu. Dlaczego tak się dzieje? Nasz organizm zauważa, że spada pH zatem zaczyna wydalać jony H+, ale ładunki w organizmie zawsze muszą się zgadzać więc zwiększa wychwyt jonów K+. Zwiększa się wydalanie H+, ale także glukozy (jest hiperglikemia), a za nimi podąża woda co powoduje wielomocz, a następnie odwodnienie. Odwodnienie oraz spalanie tkanki tłuszczowej prowadzą do utraty masy ciała.
Kwasica ketonowa rozwija się praktycznie tylko w cukrzycy typu 1.
Najczęściej do kwasicy ketonowej u pacjentów z cukrzycą typu 1 dochodzi podczas ostrych stanów zapalnych, gdzie zwiększa się zapotrzebowanie na insulinę lub podczas nieprzyjmowania przez chorego insuliny najczęściej z powodu spożywania alkoholu.
Nieleczona kwasica ketonowa prowadzi do zaburzeń oddychania, ciężkiego odwodnienia, ciężkich zaburzeń elektrolitowych, zaburzeń rytmu serca, zgonu. Obecnie śmiertelność w tym stanie to 0,2-2%.
Leczenie tego stanu zawsze wymaga hospitalizacji. Pacjent musi być monitorowany oraz wymaga dożylnego podania leków. Nawadnia się, wyrównuje zaburzenia elektrolitowe, podaje insulinę.
Stan hiperglikemiczno-hipermolalny powstaje gdy stężenie glikemii narasta powoli przez dłuższy czas, towarzyszy mu wzrost natremii. Zwykle w wyniku powoli postępującego odwodnienia. Ten stan rozwija się najczęściej w cukrzycy typu 2 w przebiegu infekcji jako efekt późnego rozpoznania cukrzycy typu 2, zawału serca, udaru mózgu itd. W kryteriach rozpoznania stanu hiperglikemiczno-hipermolalnego jest stężenie glukozy powyżej 600mg/dl (zwykle osiąga wartości powyżej 1000mg/dl), pH powyżej 7,3, hipernatremia oraz wodorowęglany powyżej 15 mmol/l. śmiertelność jest wyższa niż w kwasicy ketonowej i wynosi 15%.
Literatura
- Diabetologia. Praktyczny poradnik. Pod redakcją Krzysztofa Strojka. Wydanie III.
- Diabetologia 2019. Leszek Czupryniak, Krzysztof Strojek. Via Medica, Gdańsk 2019