Źródło: https://picryl.com/media/foot-fingers-feet-15e24d
Wśród wielu powikłań cukrzycy stopa cukrzycowa jest jednym z tych, które najbardziej działają na wyobraźnię pacjentów i mobilizują ich do zadbania o siebie. Zespół stopy cukrzycowej (ZSC) jest poważnym stanem, w którym dochodzi do neuropatii oraz zniszczenia naczyń krwionośnych zaopatrujących kończynę w krew. W wyniku tych zmian tkanki obumierają, tworzy się owrzodzenie i dochodzi do zmian martwiczych, które mogą zagrażać życiu. Często konieczna jest amputacja kończyny. Czy to jedyne wyjście? Nie. Najlepszym rozwiązaniem jest niedopuszczenie do rozwoju zespołu stopy cukrzycowej. Z tego artykułu dowiesz się, jakie są przyczyny stopy cukrzycowej, na jakie objawy zwracać uwagę i jakie formy prewencji są najskuteczniejsze.

Przyczyny i objawy stopy cukrzycowej

Do rozwoju ZSC dochodzi w wyniku współistnienia trzech głównych elementów, będących następstwem nieleczonej lub źle wyrównanej cukrzycy typu 1 i 2. Są to: uszkodzenie nerwów kończyny, upośledzenie ukrwienia oraz nieprawidłowe obciążenie stopy wynikające ze stanu chorobowego.

Uszkodzenie nerwów powoduje zaburzenia czucia bólu, dotyku i temperatury. Łatwiej o przypadkowe skaleczenia, oparzenia i otarcia. Upośledzenie ukrwienia powoduje zmniejszenie przepływu krwi, gorsze odżywienie tkanek i znacznie utrudnia gojenie się ran, przez co każda, nawet najmniejsza rana może być przyczyną zakażenia. W wyniku uszkodzenia nerwów i naczyń krwionośnych zmienia się też sposób chodzenia, by unikać bólu. To jednak powoduje nieprawidłowe stawianie stopy, zmianę jej kształtu i zwiększone prawdopodobieństwo urazów, otarć, złamań i zwichnięć. W ten sposób jeden element wpływa na drugi, pogarszając stan kończyn i powodując coraz to poważniejsze problemy. Niektóre z ran można wyleczyć, ale zmiany w układzie nerwowym i krwionośnym są nieodwracalne.

W zależności od tego, czy patologie powstają na podłożu neuropatycznym, czy naczyniowym, inne mogą być objawy.

Charakterystyczne cechy dla zespołu stopy cukrzycowej na tle neuropatycznym:

  • Zaburzenia czucia bólu – brak bólu, słabe odczuwanie bólu,
  • Zaburzenia czucia – nieprawidłowe odczuwanie dotyku, temperatury, bólu
  • Stopa prawidłowo ocieplona, wyczuwalne tętno
  • owrzodzenie znajduje się na podeszwie


Cechy stopy niedokrwiennej:

  • Bardzo silny ból, największe nasilenie następuje w nocy,
  • Prawidłowe czucie,
  • Kończyna chłodna, nieowłosiona, blada, ze zmianami troficznymi,
  • Brak lub niewyczuwalne tętno,
  • Mogą występować objawy zakrzepicy nóg.


Wyróżnia się 6 stopni stopy cukrzycowej (wg skali Wagnera)

  • stopień 0 – wysokie ryzyko rozwoju (widoczne ogniska rogowacenia skóry i deformacje stopy).
  • stopień 1 - owrzodzenie powierzchowne
  • stopień 2 - owrzodzenie z towarzyszącym stanem zapalnym skóry i tkanek podskórnych
  • stopień 3 – objawy jak w stopniu 2 + stan zapalny kości
  • stopień 4 - ograniczona martwica sucha lub wilgotna
  • stopień 5 - rozległa martwica. Stan ten jest wskazaniem do amputacji kończyny.


Jak zapobiegać rozwojowi stopy cukrzycowej?:

Leczenie ZSC jest trudne, długotrwałe i objawowe. Zmiany w układzie nerwowym i krwionośnym są nieodwracalne, dlatego najważniejszym działaniem jest profilaktyka. Podstawą leczenia jest prawidłowe wyrównanie cukrzycy. Należy być pod stałą kontrolą diabetologa Istotnymi czynnościami prewencyjnymi są też: leczenie zaburzeń lipidowych, rezygnacja z palenia tytoniu i picia alkoholu, bieżące leczenie zranień, otarć i owrzodzeń, używanie kosmetyków nawilżających i regenerujących skórę, prawidłowa higiena stóp.

Więcej informacji na temat tego, jak zapobiegać rozwojowi stopy cukrzycowej, otrzymasz podczas wizyty u diabetologa w Centrum Medycznym w Jabłonce Zdrowie Orawa.

Źródła:

  1. Jacek Sieradzki, Ewa Płaczkiewicz-Jankowska, Zespół stopy cukrzycowej, portal internetowy mp.pl interna;
  2. dr n. med. Przemysław Witek, dr n. med. Barbara Katra, Stopa cukrzycowa, portal internetowy mp.pl dla pacjentów;
  3. Bartosz Wanot, Elżbieta Nierobisz, Agnieszka Biskupek-Wanot, Amputacja kończyny dolnej jako najcięższe powikłanie cukrzycy, Borgis – „Medycyna Rodzinna” 1/2017, s. 68-73.